Enkele jaren geleden hebben diverse Nederlandstalige gerechtsdeurwaarders onder leiding van gerechtsdeurwaarder Patrick VAN BRUGGENHOUT en onder impuls van BEWEGING.NET een nieuwe manier van schuldbemiddeling gelanceerd onder de naam MyTrustO.
Het is jammer genoeg de realiteit in het veld: de diensten voor schuldbemiddeling en bijstand aan personen in financiële moeilijkheden zijn overbelast. Ze zijn vanuit materieel opzicht niet meer in staat om snelle bijstand te garanderen aan alle personen die er behoefte aan hebben. Welnu, deze diensten hebben niet het monopolie op schuldbemiddeling. Andere spelers in de wereld van invordering mogen aan schuldbemiddeling doen zonder dat ze daarvoor een officiële goedkeuring nodig hebben. Het gaat om advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders.
MyTrustO is tot dusver voornamelijk actief in Vlaanderen, maar heeft onlangs te kennen gegeven dat ze haar activiteiten wil uitbreiden tot Brussel en het Waals Gewest.
Wat heeft MyTrustO te bieden?
Iedereen die vervolgd wordt wegens financiële schulden kan een afspraak maken met een adviseur om een soort inventaris van zijn of haar schulden en vermogen te laten opstellen. Volgens de website van MyTrustO geeft dit document «een overzicht van wie je bent, wat je bezit, verdient en welke schulden je hebt» en heeft het de kracht van een deurwaardersverslag. De adviseur van MyTrustO neemt vervolgens contact op met de schuldeisers om afbetalingsplannen te onderhandelen, rekening houdend met de totaliteit van de schulden.
Deze dienst kost de schuldenaar 150 euro voor de opening van het dossier en de opmaak van het document, plus ongeveer 50 euro per maand voor de opvolging (dit bedrag kan variëren afhankelijk van het aantal schulden) en zou tot een voor elke partij bevredigende oplossing moeten leiden.
De schuldenaar beschikt over een middel om zijn schulden af te betalen en nieuwe gerechtskosten te vermijden. De schuldeisers van hun kant krijgen de garantie van goede trouw van de schuldenaar alsook de verzekering dat de situatie geverifieerd en “vastgesteld” werd door een professional.
De deurwaarder krijgt dan weer een globaler en duidelijker beeld van de financiële situatie van de schuldenaar. Bovendien is deze regeling vanuit financieel oogpunt niet zonder belang voor hem. Zijn interventiekosten ten aanzien van de schuldeiser zullen misschien dalen en de schuldenaar zal de kosten van een gerechtelijke procedure bespaard blijven, maar ter compensatie zal hij een vaste vergoeding kunnen genieten die betaald wordt door de schuldenaar, ongeacht de fase van de procedure waarin deze zich bevindt (minnelijke of gerechtelijke invordering). Daar komt nog bij dat hij met een aanzienlijke toegevoegde waarde kan uitpakken bij zijn cliënten die – laten we dat niet vergeten – toch de schuldeisers zijn.
Deze win-win-oplossing heeft aantrekkelijke kanten en werd in 2016 zelfs genomineerd voor de Federale Prijs Armoedebestrijding.
Maar wat houdt ze in de praktijk precies in ?
Deze procedure heeft tot doel een opeenstapeling van kosten en gerechtelijke stappen te vermijden en is zeker ethischer dan de gebruikelijke manier van werken van gerechtsdeurwaarders. Ze is echter niet geschikt voor alle doelgroepen of voor alle gevallen van schuldoverlast. Op hun website staat trouwens vermeld dat MyTrustO niet de betrachting heeft om de traditionele schuldbemiddelingsdiensten te vervangen en dat ze a priori mikt op een mondiger doelgroep die de middelen en de behoefte heeft om er alleen uit te geraken zonder bij het OCMW te moeten aankloppen..
Deze doelgroep heeft er trouwens belang bij mondig te zijn want het dient opgemerkt dat iemand via het systeem van schuldbemiddeling van MyTrustO de deurwaarder-bemiddelaar vrijwillig stevige controle geeft over zijn vermogen, wat nogal wat vragen oproept op het gebied van belangenconflicten. MyTrustO mag zichzelf dan al de stempel van verantwoordelijke invordering geven, feit blijft dat een deurwaarder, ook al is hij een openbaar ambtenaar, een zelfstandige is die zich laat leiden door winstdoelstellingen.
Enkele voorbeelden van potentiële conflicten :
Allereerst vanuit het oogpunt van de vermogensanalyse.
Men moet er rekening mee houden dat deze analyse de deurwaarder inzage geeft in bepaalde informatie waartoe hij normaal geen toegang zou hebben gehad. Of enkel nadat bepaalde kosten werden gemaakt in een veel verder gevorderd stadium van de procedure. Denken we bijvoorbeeld aan de toegang tot MYMINFIN die systematisch vereist zou zijn.
Betreffende de inventaris van schulden.
MyTrustO stelt zich op geen enkel moment het doel om de geldigheid te verifiëren van de schulden die haar worden voorgelegd. Gaan ze de schuldenaar correct informeren wanneer de gevorderde bedragen mogelijk ongegrond, verjaard of betwist zijn? Wat gebeurt er als de schuldvordering toebehoort aan een van hun cliënten ?
Op welke basis zal de deurwaarder de som bepalen, die vrijgemaakt zal worden voor de schuldeisers?
Behalve een vrijwillige overeenkomst heeft MyTrustO niet de bedoeling om een nauwkeurig budget voor de huishoudkosten na te streven of de persoon te adviseren over de beperking van zijn uitgaven of de verhoging van zijn inkomsten. Het is ook niet de bedoeling om, zoals de diensten schuldbemiddeling doen, na te gaan of de schuldenaar sociale rechten of financiële steun geniet of aanspraak kan maken op bepaalde belastingregelingen. Aangezien het doel erin bestaat om de schuldeisers ervan te verzekeren dat ze geen andere maatregel van gedwongen tenuitvoerlegging hoeven te nemen, hoe kan men er dan zeker van zijn dat het toegekende bedrag de persoon zal toelaten een leven te leiden dat in overeenstemming is met de menselijke waardigheid ?
En wat gebeurt er met personen die duidelijk onvermogend zijn en geen aanzuiveringsregelingen kunnen voorstellen zonder dat de huishoudkosten die verbonden zijn met de menselijke waardigheid in het gedrang komen ?
Rekening houdend met het feit dat een afbetalingsplan over meerdere jaren kan lopen, wat zijn de uiteindelijke kosten voor de schuldenaar ? En zijn deze gevorderde kosten niet in strijd met artikels 5 en 3, §2 van de wet van 20 december 2002 betreffende de minnelijke invordering van schulden van de consument, die juist verbieden dat andere dan contractueel of bij wet voorziene invorderingskosten aangerekend worden aan de schuldenaar ?
Indien de schuldenaar meerdere schuldeisers heeft, hoe ervoor zorgen dat MyTrustO zijn eigen cliënten niet zal bevoordelen ten nadele van schuldeisers die misschien een preferentieclausule genieten of die bij voorrang betaald zouden moeten worden ?
Verder moet men voor ogen houden dat, hoewel MyTrustO tot doel heeft een redelijke oplossing voor te stellen aan de schuldeisers, het niet bevoegd is om hen een afbetalingsplan op te leggen. Enkel een rechter in het kader van een procedure of collectieve schuldenregeling is hiertoe gemachtigd. MyTrustO zal nooit kunnen verhinderen dat een schuldeiser onredelijk koppig blijft, tenzij misschien de schuldeiser een van hun cliënten is en dan nog.
En zelfs in dat geval stelt zich de vraag wat er zal gebeuren als de overeenkomst ten einde loopt ?
Indien de schuldenaar zichtbaar in een ernstiger staat van nood verkeert of in een toestand die een ruimere interventie vereist dan het louter opstellen van afbetalingsplannen met zijn schuldeisers: wanneer zal MyTrustO dan aan de alarmbel trekken en de persoon verwijzen naar een sociale dienst of bijvoorbeeld een bewindvoering of collectieve schuldenregeling adviseren? Gaan ze de kracht hebben om een dossier te weigeren ?
Tenslotte is de financiële analyse van MyTrustO gebaseerd op de huidige situatie van de schuldenaar en kan deze evolueren. Wat gebeurt er als er nieuwe schulden komen? Of als er sprake is van vergeten schulden die weer opduiken? Of als de persoon zijn werk verliest? Zal een herziening van het afbetalingsplan aanvaard worden? Zal daarvoor bijbetaald moeten worden ?
Hoewel de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders heeft geoordeeld dat de rol van de deurwaarder in MyTrusto niet in strijd was met de opdrachten die hem bij wet zijn opgelegd, heeft ze zich ook gedistantieerd van dit initiatief en wil ze liefst niet in een situatie terechtkomen waar ze moet gaan controleren op misbruiken.
Het moge duidelijk zijn: hoewel we een vurig voorstander zijn van een ethische en verantwoordelijke invordering door de deurwaarder om onnodige invorderingskosten voor zowel de schuldenaren als de schuldeisers te vermijden, stellen wij ons veel vragen bij het initiatief van MyTrustO. Deze dienst maakt het dan misschien mogelijk de valkuilen van een klassieke gerechtelijke invorderingsprocedure te vermijden, er is een aanzienlijke kost mee gemoeid en het systeem heeft tal van beperkingen.
Bovendien is een dergelijke dienst helemaal niet aangepast aan situaties van overduidelijke armoede, d.w.z. aan huishoudens die duidelijk onvermogend zijn en geen afbetalingsplannen kunnen voorstellen zonder de huishoudkosten die verbonden zijn met de menselijke waardigheid in het gedrang te brengen.
Het is belangrijk om voor ogen te houden dat MyTrustO in de eerste plaats een deurwaarder blijft die belast is met de invordering van schulden en niet de betrachting heeft om een schuldbemiddelingsdienst te vervangen.
Ter vergelijking: naast de gedetailleerde budgetanalyse (uitgaven en inkomsten) en het onderzoek van de gegrondheid van de schuldvorderingen, zorgen de diensten schuldbemiddeling ook voor de nodige sociale opvolging zonder dewelke de schuldbemiddeling vaak gedoemd is te mislukken. Deze budgetbegeleiding laat toe de mensen te helpen de problemen waarmee ze geconfronteerd worden te overwinnen (problemen op het vlak van het beheer van hun inkomsten, huisvesting, scholing van de kinderen, familiale en andere problemen) en heeft tot doel hen uiteindelijke hun budget zelfstandig te laten beheren. Dit werk vergt een goede kennis van de sociale zekerheid en de bijbehorende administratieve verplichtingen, het vermogen om zich aan te passen aan de beperkingen en het leertempo van eenieder, aan de specifieke situatie van de persoon, aan zijn of haar waardensysteem en vormt een aanzienlijke emotionele belasting voor de maatschappelijk werker.
Dit initiatief doet ook vragen rijzen over de privatisering en commercialisering van diensten die vroeger waren voorbehouden aan de openbare sector.
Zo heeft het OCMW van Antwerpen in het kader van een éénjarig pilootproject de diensten van MyTrustO (in dit stadium gratis) aangeboden aan haar cliënten in een poging het hoofd te bieden aan het personeelstekort van haar diensten voor schuldbemiddeling. De mensen mogen nog weigeren, in de wetenschap evenwel dat dan de dreiging van een collectieve schuldenregeling aan de horizon verschijnt. Als het project positief wordt geëvalueerd, zou het kunnen dat het OCMW de samenwerking met MyTrustO uitbreidt. Sinds het begin van de legislatuur zijn een tiental projecten van sociale aard toegankelijk gemaakt voor de privésector .
Volgens onze informatie zal dit pilootproject niet verlengd worden.
MyTrustO is niet het enige initiatief dat surft op de golf van “sociale”, “ethische” en “verantwoordelijke” schuldinvordering – ook andere privéspelers doemen op aan de horizon.
Zo biedt ook de VZW SOCREM, die werd opgericht door drie bekende incassobureaus, namelijk Venturis, Intrum Justicia en Vesting Finance, zich aan om op te treden als bemiddelaar tussen schuldenaren en hun schuldeisers door hen een “meer menselijke aanpak aan te bieden”.
Beide zijn onze ondernemingen en overheidsinstanties actief aan het benaderen!
